Czym jest wartość odtworzeniowa, rynkowa i rzeczywista
Wartość odtworzeniowa, wartość rynkowa oraz wartość rzeczywista to kluczowe terminy istotne przy wycenie trwałych elementów majątku, m.in. nieruchomości. Trafna wycena jest z kolei podstawą przy ubezpieczeniu, od niej zależy suma ubezpieczenia, czyli maksymalna kwota, jaką możemy uzyskać w razie wystąpienia szkody.
Zacznijmy od tego, czym jest suma ubezpieczenia i dlaczego jest tak istotna. Jest to maksymalna kwota, jaką może nam wypłacić ubezpieczyciel w ramach rekompensowania strat z powodu wystąpienia szkody. Ważne jest tu określenie “maksymalna”, ponieważ kwota ta może być niższa, zależnie od tego, na ile zostanie określona wartość szkody.
Źle ustalona suma ubezpieczenia nie pokrywa się z wartością nieruchomości, przez co dochodzi albo do niedoubezpieczenia lub nadubezpieczenia. Niedoubezpieczenie to sytuacja, gdy suma ubezpieczenia jest za niska i nie pokrywa całości strat, np. przy szkodzie całkowitej. Nadubezpieczenie to sytuacja, gdy suma ubezpieczenia jest wyższa niż wartość nieruchomości, przez co ubezpieczony płaci zawyżoną składkę. W przypadku wystąpienia szkody nadubezpieczenie nie zapewnia wyższego odszkodowania – to i tak jest ustalane w oparciu o kalkulację odpowiedniej wartości.
Przejdźmy teraz do wspomnianych trzech typów wartości:
1. Wartość odtworzeniowa
Wartość odtworzeniowa kalkulowana jest tak, aby pozwoliła przywrócić ubezpieczony przedmiot do stanu sprzed szkody. Mowa tu albo o wykonaniu nowego przedmiotu, albo o naprawie, albo o zakupie. Zużycie w momencie wystąpienia szkody nie jest brane pod uwagę, więc wartość odtworzeniowa pozwala odzyskać nowy lub naprawiony przedmiot, o takich samych parametrach, z zastrzeżeniem, iż nie może być ulepszony (ubezpieczenie nie pozwala zwiększyć stanu posiadania, a jedynie utrzymać go).
2. Wartość rynkowa
Ubezpieczanie czegokolwiek w oparciu o wartość rynkową jest nieco ryzykowne. Wartość ubezpieczanego przedmiotu lub nieruchomości jest określana na podstawie rynkowej wartości w momencie podpisywania umowy. Szacowanie tej wartości jest dokonywane na różne sposoby, zazwyczaj porównuje się rzeczy o takich samych parametrach – np. mieszkania o takim samym metrażu, w tej samej okolicy, z tą samą liczbą pomieszczeń i podobnym standardem wykończenia.
Ryzyko polega tu na tym, że wartość rynkowa przedmiotu może wzrosnąć. W praktyce oznacza to, iż ubezpieczamy np. mieszkanie na kwotę X, a w momencie wystąpienia szkody jego wartość to X+Y. W takiej sytuacja wypłacone ubezpieczenie nie pozwoli nam na odtworzenie nieruchomości. Odwrotnie będzie, jeśli wartość rynkowa spadnie, jednak w przypadku mieszkań sytuacja taka praktycznie nie jest możliwa.
3. Wartość rzeczywista
Wartość rzeczywista to najbardziej adekwatna wycena przedmiotu lub nieruchomości. Jest to wartość odtworzeniowa pomniejszona o stopień zużycia. Oznacza to, że za wypłacone odszkodowanie będziemy w stanie przywrócić przedmiot ubezpieczony do stanu analogicznego, w jakim znajdował się w momencie wystąpienia szkody. Przykładowo – jeśli ubezpieczyliśmy dom z dachem wymagającym remontu i dom spłonął w trakcie pożaru, ubezpieczenie uwzględni stary dach jako czynnik obniżający wartość.